Win-win situatie met biobased
“Ik ben ondanks alles hoopvol gestemd”
Wie op LinkedIn klimaatonzin verkoopt kan rekenen op vermanende woorden van Jan Willem van de Groep. In paneldiscussies vlijmscherp op de inhoud. En om de bouwsector de juiste kant op te buigen één van de initiatiefnemers van Gideon (building transition tribes). Jan Willem is kwartiermaker Biobased Bouwmaterialen in opdracht van het Ministerie van Landbouw/PIANOo. Hij is ambassadeur van Futurebuild Digital op 26 april die in het teken staat van Biobased en Urban Mining.
Vijftig jaar geleden kwam de Club van Rome met het rapport ‘Grenzen aan de groei’, waarin de huidige klimaat malaise werd voorspeld, begin maart kwam het IPCC met het zoveelste alarmistische rapport: gaan we zo door, dan rennen we af op een klimaatramp. Stelling: in vijftig jaar tijd zijn we niet veel opgeschoten. Van de Groep is het daar maar ten dele mee eens. “Ten opzichte van vijftig jaar geleden zijn we niet veel opgeschoten. Als ik naar de laatste tien jaar kijk, zijn er grote stappen gezet. Er is een veranderend bewustzijn. Een volgende stap is dat we uitgaan van carbon-budgetten die gehaald moeten worden. Als ook dat besef indaalt, kunnen we betere keuzes maken.”
Je hebt het vaak over het carbon-budget: er kan straks niet meer worden gebouwd.
“Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw hadden we ons consumptiepatroon moeten aanpassen. Het tegengestelde gebeurde: steeds meer fossiel. Ik verwacht dat we in 2028 door ons carbon-budget, dat we nog op kunnen maken om binnen de 1,5 graden te blijven, heen zijn. We krijgen dan te maken met een bouwstop. We moeten ons nu realiseren dat het risico dat dit gaat gebeuren erg groot is.”
“Is zo’n bouwstop reëel? Ja, als de samenleving dat al niet afdwingt, zal dat gebeuren door de rechter met een verwijzing naar het Klimaatakkoord van Parijs, waarin die anderhalve graad is afgesproken. Ik ben ook wel weer optimistisch. Een groot deel van de samenleving ziet dat er echt wat aan de hand is. Men beseft dat het nodig is ons consumptiepatroon aan te passen en dat we op een andere manier moeten bouwen en bouwmaterialen moeten produceren.”
Je kunt het besef wel hebben, maar als je er niet naar handelt, schiet je er nog niets mee op?
“Klopt, maar ik ben ervan overtuigd dat het kan, want er zijn alternatieven waardoor een win-win situatie ontstaat. Kijk ook maar naar de beweging bij politieke partijen. Er gebeuren dingen. Het stikstof- en klimaatfonds is daarvan een voorbeeld. Het kwartje gaat vallen. Kijk even naar biobased. In het regeerakkoord staat de opgave om 240 duizend hectare landbouwgrond om te zetten naar extensieve gebruikte landbouwgrond, zogenaamde landschapgrond.”
“Als je daar vezels op gaat verbouwen die je in de bouwsector kunt gebruiken bespaar je 13 megaton CO2 uitstoot, dat is dezelfde hoeveelheid die jaarlijks wordt uitgestoten om de gebouwde omgeving te verwarmen. Dit zegt iets over de potentie van biobased, je voorkomt er een bouwstop mee en je lost het inkomensprobleem van de boeren op. Dat bedoel ik met win-win.”
Hoe kun je deze opgave gemeengoed laten worden?
“De opmars van biobased slaagt alleen maar als aan de juiste condities wordt voldaan. De waarde moet letterlijk gewaardeerd worden in termen van carbon credits. Een gewas haalt CO2 uit de lucht, waarvan een deel als koolstof wordt opgeslagen in de vezels die vervolgens worden gebruikt – lees vastgezet – in de bouw. Het feit dat je die koolstof uit de lucht haalt vertegenwoordigt een waarde. Zo’n koolstofcertificaat is al gauw 50 tot 60 euro per ton CO2 waard. Als boeren vezels gaan verbouwen heeft dat significant impact op hun inkomen.”
“Dit zijn betere en betrouwbaardere certificaten dan voor bomen planten in Bolivia die je koopt om je CO2 uitstoot te compenseren. Ik denk ook dat ze daarom snel onderdeel kunnen gaan uitmaken van het verplichte emissiehandel waardoor dus de CO2-intensieve isolatie industrie straks de biobased fabrikanten gaan betalen voor productie van biobased materialen en op termijn voor hun eigen ondergang.”
Waar staan we over vijf jaar?
“Altijd lastig te voorspellen. Als ik vijf jaar terugkijk hadden we destijds niets durven voorspellen over de materialentransitie. Maar dat staat nu wel op de kaart. De afgelopen vijf jaar hebben we ons teveel gefocust op extremen zoals Nul op de Meter en Nederland van het Gas af. En meer van dat soort kretologie. Doel denken, waar ik mij zelf ook schuldig aan maakte, waarmee je weinig opschiet vanuit het perspectief van snelheid. Ik verwacht dat we de komende jaren inzetten op het halen van CO2-doelen. Dan is snel grote hoeveelheden CO2-emissie verlaging belangrijker dan de ultieme doelen op woning- of gebouwniveau.”
“Dus liever 70% CO2-emissie reductie voor 20.00 euro dan 100% voor 60.000 euro. Voor die laatste kiezen niet veel mensen. Doelstelling moet zijn: we gaan duizend woningen per dag verduurzamen. Dat gaan we overigens niet doen met de huidige aannemers en installateurs. Het is geen verwijt, maar een logisch gevolg van structuren binnen de sector. Het overgrote deel van de aannemers en installateurs is niet echt geïnteresseerd in verduurzamen van particuliere huizen.”
Wat dan wel?
“Je ziet al heel voorzichtig verduurzamingsbedrijven ontstaan die multidisciplinair denken. Die het verduurzamen zien als een bouwstroom. Een flow om efficiënt dezelfde type woningen te verduurzamen of met een specifiek aanbod woningen te zoeken die bij dat aanbod passen. Verduurzamingteams die niks anders doen en bestaan uit een mix van mensen die van alles wat kunnen. Iemand die de ventilatiebox kan ophangen en niet na dat klusje in zijn busje stapt, maar ook weet wat kierdichten en isoleren is. Daarmee haal je een berg inefficiëntie uit het systeem en creëer je een enorme leercurve. Wil je het hele proces van sales tot logistiek goed in de vingers hebben, vraagt dat om een ander type bedrijf. Deze ontwikkeling wordt ook gestimuleerd door de overheid.”Waar haalt Jan Willem zijn fanatisme vandaan?
“Dat heb je als je de zoon van een dominee bent. Ik zie mezelf als een missiegedreven persoon, die bovendien een sterke drang tot vernieuwen heeft. Missiegedreven en innovatiedrang is een flamboyante combinatie. Daarnaast vind ik dat je verantwoordelijk bent voor anderen en dus verplicht bent tot een maatschappelijke inzet. Want je ‘zijn’ bestaat bij de gratie van de interactie met die ander.”
Futurebuild Digital
Futurebuild Digital op 26 april staat twee uur lang in het teken van biobased en urban mining. Aan het woord komen Rosa Bos van Ballast Nedam Development, Mantijn van Leeuwen, algemeen directeur NIBE en Jan Willem van de Groep die ons meeneemt in het biobased proces.
